Belgeselleri belgesel dramalardan ayıran ince çizgi nedir? Belgesel film, öncelikle eğitim, öğretim veya tarihsel kayıtların tutulması amacıyla gerçekliği belgelemeyi amaçlayan, kurgusal olmayan bir sinema filmidir. Belgesel drama, gerçek olayların gerçeğe dayalı bir temsili olması amaçlanan gerçek olayların dramatize edilmiş yeniden canlandırmalarını içeren bir film türüdür. Kent MacKenzie'nin nadir izlenen filmi “Sürgünler” ile sinemanın bu iki türünü birbirine bağlayan kayıp halkayı yarattığına inanıyorum.“Sürgünler”, 1950'li yılların sonlarına doğru çekilen, 1961 yılında üç film festivalinde gösterime giren, 2008 yılında yeniden keşfedilene kadar gösterime girmemiş bir film. kentsel Amerikan yaşamını deneyimlemek için çekinceleri. Tasvir edilen insanlar, Los Angeles'ın Bunker Hill adlı, şaşırtıcı bir şekilde şehrin yukarısında yer alan ve güzel bir şehir manzarasına sahip, cesur bir alt sınıf mahallesine taşınmışlar.

Antropolog Jean Rouch ve sosyolog Edgar Morln’ln birlikte çektiği Chronique d’un Été - Chronicle of a Summer, bütün belgesellerin en önemlisi ve en çok anılanıdır. Türün bazı öncülerinin (Dziga Vertov ve Robert Flaherty) yarattığı gelenekleri ve teknikleri kullanan Rouch ve Morin, 1960’ların başlarında Paris’te, günlük yaşamın kalıplarını ve işleyişlerini belgeler. O dönemde 16 mm. film ekipmanı ve tekniklerinde meydana gelen bazı temel değişikliklerden yararlanan film, gitgide daha hareketli hale gelen ve "nesnel" bir aracın sağladığı, ortaya yeni yeni çıkmaya başlayan olanakları sergiler.Bazı açılardan Chronique d’un Eté’nin gözlemci bir üslubu olduğu söylenebilirse de film kendi yöntemsel ve ahlaki yaklaşımını durmadan sorgular. Bu açıdan, filmin "son halinin" gösterilmesini ve eleştirel biçimde tartışılmasını filme dahil ederek, Flaherty’nin yaklaşımını geliştirir (o da çekimlerini Nanook of the North-Kuzeyli Nanook’a, (1922), konu olan Inuit’lere göstermekte ısrarcıydı). Ayrıca Chronique d’un Été bize bazen Morin’le konuşan, diğer zamanlarda kamera önünde "var olmayı sürdüren" karakterlerinin yaşantısından anlar sunsa da aynı zamanda kendisini bilinçli bir biçimde, konu edindiği öznelerin etkileşimli karşılıklarını içine alan etnografik ya da antropolojik bir deney olarak damgalar.Belki de Chronique d’un Eté’nin en çarpıcı yanı aracısız aktarılan gerçeklik anlarını yakalama başarısından daha çok, gerçeklikle, kameranın varlığıyla dayattığı gösterinin (ya da bir gerçeklik olarak gösterinin) karışımını, eleştirel biçimde inceleyebilme kapasitesidir. Frederick Wiseman’in kamerayı ve yönetmeni silmek için büyük gayret harcayan belgesellerinin aksine, Rouch’un ve Morin’in filminde her ikisinin de varlığına ısrarla vurgu yapılır. Böylelikle kamera ve yönetmen, günlük yaşamın gözlemcilerinden ziyade, bu yaşamın inşasında ve gözler önüne serilmesinde etkin olarak gösterilir. Bununla birlikte toplama kampından sağ kurtulan Marcelline’in, son derece açık biçimde "kişisel" yorumları eşliğinde Paris sokaklarında yürümesinde, cinéma vérité türünün yaklaşmakta olan "özgürlüğü"nün izleri sezilebilir. Bu film, "dolaysız" sinemanın gücünü ve tekniklerini bir yandan biçimlendiren bir yandan da eleştirel açıdan sorgulayan, ileri görüşlü bir çalışmadır.

İtalya'da geçen hikaye, 1944'te Alman işgal ordusunun her şeye hükmettiği 2. Dünya Savaşı sırasında, müttefik kuvvetlerin gelmesinden hemen önce geçiyor. Crawford burada oğlu Almanlar tarafından vurulan bir doktoru canlandırıyor. Elbette artık hayattan beklentisi kalmamıştır. Alman subay doktoru olarak görevine devam etmektedir. Bir gün Alman birliklerinin tam ortasına bomba atar. Çok sayıda asker ve subay öldürülür. Bir süre sonra Nazi birliklerinin baş subayı, patlamanın sorumlusunun doktor olduğundan şüphelenir. Kendisinin bildiğini ona bildiriyor...

Dvoje (And Love Has Vanished) - Ve Aşk Yok Oldu, mimar ve amatör fotoğrafçı Mirko ile müzik öğrencisi Jovana arasındaki ilişkiyi konu ediniyor. Mirko kıza delice âşıktır ama Jovana düşünmek ve ne yapacağına karar vermek için süre ister. Sonunda birleşirler. Bir gün Mirko'nun odasındaki süs balığı ölür. Onların aşklarının sonu da böyle geçici mi olacaktır?

Teksas şerifi Jake Cutter, kumarbaz Paul Regret'i tutuklar. Ancak çok geçmeden, kendini takımıyla, Paul'un tutsağı olarak bulur.

Almanya’daki bir Amerikan üssünden dört Amerikalı askerin bir Alman kıza tecavüz etmesi ile gelişen olayların hikâyesi.Bütün yönetmenlik kariyeri boyunca babası ünlü Avusturyalı tiyatro adamı Max Reinhardt’ın sanatsal başarısının gölgesinde kalmaktan kurtulamamış, oysa mütevazi ölçüler içinde kalsa da sinemasal başarısı ile dikkat çeken bir isim filmin yönetmeni Gottfried Reinhardt. Alman yazar Gregor Dorfmeister’in “Das Urteil – Hüküm” adlı romanından uyarlanan film temel olarak filmin adının da belirttiği gibi bir kasabanın insafsızlığına/vicdansızlığına odaklanan bir mahkeme filmi havasında olsa da suçluların İkinci Dünya Savaşı’nda ülkeyi “kurtaran” Amerikalılar, kurbanın ise “kurtarılan” taraftan olması ile farklı okumalara da imkân veriyor. Hikâyenin eksik bıraktığı nokta ise yine filmin adının gösterdiği gibi, kasaba halkına konsantre olurken suçluları savunan Amerikalı askeri avukatın askerleri olası bir idam kararından kurtarmak için saptığı belki hukuksal olarak doğru ama etik açıdan yanlışlığı tartışılmaz yolun neden oldukları.Küçül kasaba hayatının insanı zaman zaman cendereye alan boğuculuğunun bir örneği sergileniyor bu filmde. Kıskançlıktan nefrete, gururdan muhafazakârlığa uzanan farklı duygular ile hareket eden kasaba halkının davranışları ve mahkemedeki ifadeleri kurbanın trajik sonununun hazırlayıcısı gibi görünüyor ama hikâye bu duyguların ortalığa dökülmesini sağlayan temel faktörün avukatın hırslı savunması olduğunun yeterince altını çizmiyor. Müvekkillerini idamdan kurtarmaya çalışması anlaşılır ve vicdani açıdan elbette tartışılmayacak bir seçim ama hikâye burada en az kasabanın insafsızlığı kadar önemli olan temayı oldukça ihmal ediyor ve bu seçim de filmi etik açıdan hayli sorgulanır bir duruma getiriyor. Bu problemin yanısıra hikâyedeki karakterlerin (belki romandan da kaynaklanan bir şekilde) yeterince derinleştirilemediğini ve dolayısı ile farklı okumalara açık olan yapının arkasında sağlam durulamadığını da belirtmek gerek.Kirk Douglas’ın avukat rolünde kimi sahnelerde hayli parlayan oyununa kurban rolündeki Christine Kaufmann’ın incelikli oyunu ile eşlik ettiği filmde Dimitri Tiomkin’in biraz fazla kullanılmış olsa da caz esintili orijinal müziği ve yine onun Oscar adayı olan “Town Without Pity” şarkısının Gene Pitney yorumu dikkat çekiyor. Çekiyor ama şarkının sözlerinin fazlası ile filmin mesajını vermesinin rahatsız ediciliği de ortada. Görsel bir sanat olan sinemada filmin başında şarkıyı tüm sözleri ile duymamız ve yaratıcılarının bu sanat eserinden nasıl bir ders çıkarmamız gerektiğini bize nerede ise dikte etmesi pek hoş değil elbette. Filmin karakterlerinden biri olan haber patlatma peşindeki Alman gazetecinin zaman zaman anlatıcı rolü üstlenmesi filmin aksayan yönlerinden bir diğeri. Bu anlatıcı Alman karakterlerin kendi aralarındaki Almanca konuşmalarını çevirmek gibi bir işlev bile üstleniyor bazen ki filmin genelinde zaten gereksiz olan ve hikayeye bir zenginlik katmayan anlatıcının bir de böyle bir rol üstlenmesi hayli garip duruyor. Neyse ki bu çevirmenlik birkaç sahne ile...

Brendan O’Malley, bir cinayet davasından dolayı kanundan kaçmaktadır, Meksika sınırından geçer ve Belle Breckenridge’nin çiftliğine ulaşır. Belle, O’Malley’in eski sevgilisidir. Çiftlikte Belle’nin kızı Melissa ile tanışır. O’Malley, geceyi çiftlikte geçirmek ister. Eski sevgilisi Belle, ayyaş ve korkak John Breckenridge ile evlenmiştir. Ancak Belle, O’Malley’den hala hoşlanmaktadır. O’Malley ile Belle’nin kızı Melissa arasında bir yakınlaşma başlar. Ancak bu yakınlaşma hiç de hoş olmayan bir sürprizle sonuçlanacaktır.

Vanina Vanini, can sıkıntısı yaşayan Romalı bir kontestir. Özgür Masonlar Cemiyetine ihanet eden bir haini öldürmek için Roma'da bulunan vatansever bir suikastçıya aşık olur. Film, Stendhal'ın 1829 tarihli, aynı adlı kısa hikayesini temel alıyor.

Bayan Marple, bir tren yolculuğundayken, yanından geçen diğer trende işlenen cinayete tanık olur. Olayı hemen polise ihbar etse de kendisine inanan olmaz. Çünkü polis ceset bulamamıştır. Polise göre ortada ceset olmadığına göre cinayette söz konusu değildir. Fakat bayan Marple bu olayın peşini bırakmaya niyetli değildir. Yaptığı küçük çapta bir araştırmanın ardından, Ackenthorpe malikanesinin cinayet ile ilgili bir ev olduğu kanısına varan Marple, daha iyi araştırma yapabilmek için eve aşçılık ve temizlik işinde çalışmak üzere girer…

Bir eşçinsel avukatın homoseksüellere yönelen şantaj girişimlerini konu edinen Victim, yasal çevrelerdeki bağnazlığı eleştirin konusuyla ilgi topladı. 1961'de çevrilen bu filmin çekim döneminde eşcinselliğin ağır suçlar arasında bulunduğu İngiltere'de yapılmış oluşu ayrı bir tartışma yaratmıştı.