Stanley Kramer

1940'larda yapımcılıkla başladığı kariyerine 1950'lerde yönetmenliği de ekleyerek 1970'li yılların sonuna kadar sinemada aktif olarak çalıştı. Bu 30 yıldan daha uzun süre içinde yönetmen olarak 20 kadar, yapımcı olarak da 40 kadar filme imza attı. Hollywood'un en önemli bağımsız yapımcılarından biriydi. ABD'nin siyasi darboğazlardan geçtiği özel dönemlerde bile liberal tavrından ödün vermedi. Tabu sayıldıkları dönemlerde bile, başta ırkçılık olmak üzere sosyal sorunlara eğilen birçok filme imza attı. "Mesajı olan filmler" diye de adlandırılan bu filmleri arasında The Defiant Ones (1958), Inherit the Wind (1960), Judgment at Nuremberg (1961) ve Guess Who's Coming to Dinner (1967) ilk akla gelenlerdir.

Stanley Kramer 9 kez Oscar'a aday gösterildi, çeşitli uluslararası yarışma ve festivallerde, aralarında Altın Küre, BAFTA, Bodil, David di Donatello gibi ödüllerin de olduğu 23 ödül kazandı, 21 kez de ödüle aday gösterildi. Berlin ve Moskova film festivallerinde aldığı ödüllerin yanı sıra Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi kendisine Irving G. Thalberg anısına konmuş özel bir ödülü, "Hayat Boyu Başarı Ödülü"nü verdi.

İlk Yıllar

29 Eylül 1913 tarihinde New York'un Manhattan semtinde "Hell's Kitchen" (Cehennem Mutfağı) adlı işçi mahallesinde Stanley Earl Kramer adıyla dünyaya geldi. Anne ve babası boşanınca bakımını anneannesi üstlendi. Sinema dünyası ile bağlantısı olan iki akrabası vardı; Annesi Paramount'ta sekreterdi, sonradan menajerlik de yapacak olan amcası Earl Kramer ise Universal şirketinde dağıtım işlerindeydi. Eğitimine New York Üniversitesi'nde sürdüren Kramer hukuk fakültesine gitmeyi planlıyordu; ancak son yılında yazdığı bir makale 20th Century Fox şirketin hikâye departmanında maaşlı stajyerlik teklifi almasını sağladı. Sonra Hollywood'a gitti ve sinemaya mutfağından başladı. On yıl boyunca alt kademelerde çalıştıktan sonra MGM'de kostüm ve montaj bölümlerinde görev aldı ve daha sonra Columbia'da senaryo ve yazı departmanında işe başladı.

1940'lı yıllar

1941'e gelindiğinde "So Ends Our Night" ve "The Moon and the Sixpence" gibi filmlerde yapımcı-yönetmen Albert Lewin'in asistanlığını yapıyordu. 1943 yılında askere alındı ve New York'taki ordu film merkezinde geçirdiği iki yıl sırasında senarist Carl Foreman'la tanıştı. Savaştan sonra 1948'de yapımcı- senarist Carl Foreman, yazar Herbie Baker, ve reklamcı George Glass'la beraber kendi bağımsız yapım şirketleri olan Screen Plays Inc.'i kurdular.

Şirketin ilk yapımı, kişisel borçlanmalarla başlanılan, Richard Fleischer'ın yönettiği komedi filmi So This Is New York (1948) tam bir felaketti. Mark Robson'ın yönettiği ikinci yapım Champion (1949) ise tam tersine bir başarı öyküsüne dönüştü. Film 6 dalda Oscar'a aday gösterildiği gibi başrolündeki Kirk Douglas'ı da bir star yaptı. Hırslı bir boksörün yaşantısını anlatan film gişede de başarılıydı. Filmin dövüş sahnelerini Stanley Kramer çekmişti.

Sonraki filmi Home of The Brave (1949), o yıllarda çoklarının dile getirmeye cesaret edemediği II. Dünya Savaşı sırasındaki ırkçı ön yargılara değiniyordu ve gizlilik içinde tamamlanan film gösterime verildiğinde hem gişede başarı kazandı hem de Kramer eleştirmenler tarafından 1940'ların en cesur bağımsız yapımcıları arasına sokuldu.

1950'li yıllar

1950'de The Men'i (Erkekler) yaptı. Fred Zinnemann'ın yönettiği filmin başrolünde Marlon Brando oynuyordu. Bu aynı zamanda Brando'nun sinemadaki ilk filmiydi. Engelli savaş gazilerinin dramını anlatan bu kışkırtıcı filmin dezavantajı ABD'nin Kore Savaşına girdiği aynı gün vizyona verilmiş olmasıdır.

Columbia Pictures yılları (1951 - 1954)

1951'de Columbia Pictures'dan gelen teklifi kabul ederek bağımsızlığına bir süre ara verdi. Ancak hala bağımsız bir yapımcıyken başladığı dramatik western High Noon'u (Kahraman Şerif (1952) bitirmeye karar verdi. Yine Fred Zinnemann'ın yönettiği bu filmde Gary Cooper oynuyordu. Üzerinde en çok araştırma yapılmış bu alegorik western 4 Oscar aldı ve gişe rekorları kırmaya başladı. Film Senatör Joseph McCarthy'nin Hollywood'da başlattığı cadı avının bir alegorisiydi.

Bazıları övgüler alsa da Columbia'da yaptığı filmler gişede başarısızlığa uğruyordu. Columbia için yapımcılığını üstlendiği filmlerden bazıları şunlardır: Bir Arthur Miller uyarlaması olan Death of a Salesman (Satıcının Ölümü) (1951), The Sniper (1952), The Member of the Wedding (1952), The Juggler (1953), The Wild One (1953) ve The 5,000 Fingers of Dr. T (1953). 1954 yılında Columbia için son filmini yaptı; The Caine Mutiny (Denizde İsyan). Herman Wouk'un çok satan romanından uyarlanan bu film için daha önce MGM ve 20th Century Fox'la işbirliğine yanaşmayan Deniz Kuvvetleri, Stanley Kramer'ın hatırına Columbia Pictures'la işbirliği yaptı ve buna güvenerek başta Humphrey Bogart olmak üzere güçlü bir oyuncu kadrosuyla ve Edward Dmytryk'in yönetiminde işe girişen stüdyo bunun meyvelerini topladı ve Kramer'ın ilk 10 filminde şirkeye kaybettirdiği parayı bir filmle fazlasıyla çıkardı. Film eleştirmenlerce de beğenildi.

Yeniden bağımsızlık

Columbia ile kontratını bitiren ve tekrar bağımsız kalan Kramer Not as a Stranger'la (1955) ilk kez yapımcılığının yanı sıra yönetmen koltuğuna da oturdu. Robert Mitchum, Olivia de Havilland, ve Frank Sinatra'nın oynadıkları bu pembe dizi havasındaki hastane dramı çok iyi gişe yaptı ve Kramer'ın sinemadaki yerini sağlamlaştırdı. Sonra da Cary Grant, Frank Sinatra, ve Sophia Loren'li savaş filmi The Pride and the Passion (1957) geldi ve o da gişede yüz güldürdü. Bu filmlerin getirdiği malî ferahlıkla tekrar sosyal konulara eğilmeye karar verdi. Yapımcılar damgalanma korkusuyla bu tür filmlerden kaçınıyorlardı, ABD'de komünist cadı avı hala sürüyordu. Hiçbir siyasi partiye üye olmamış olan Kramer o zamana kadar hiç soruşturma geçirmemişti ve sırf bu nedenle bile sol çevrelerden de kendisine kuşkuyla bakılıyordu. O ise liberal duruşunun bir ifadesi olarak ırk sorununa eğilen filmi Sidney Poitier ve Tony Curtis'in oynadıkları The Defiant Ones'ı (Kader Bağlayınca)(1958) yaptı ve yönetti. On the Beach (Kumsalda) (1959) ise bir nükleer savaş sonunda hayatta kalanlarla ilgili düşündürücü bir dramdı.

1960'lı yıllar

"Mesaj veren" filmlerinden bir tanesi de 1960'ta yapıp yönettiği Inherit the Wind'di (Rüzgârın Mirası) (1960). Spencer Tracy, Fredric March, ve Gene Kelly'nin oynadığı film konusunu 1925'lerde Amerika'yı sarsan ünlü maymun davasından almıştı, Darwin'in evrim teorisini öğrencilerine anlattığı için yargılanan Tennesseeli öğretmenin öyküsünü anlatıyordu ve dindarların tepkisini çekti. Judgment at Nuremberg (Nüremberg Duruşması) (1961) ise Nazi savaş suçlularının yargılanmalarını anlatıyordu. Artık Hollywood liberalizminin yaşayan bir abidesi olmuştu.

1963'te "mesaj veren" filmlerine bir ara verdi ve ünlülerden oluşan büyük masraflarla yaptığı komedi It's a Mad, Mad, Mad, Mad World'ü (Çılgın Dünya) yaptı/yönetti. Ship of Fools (1965) ise çok satan bir romandan uyarlanmış durağan bir filmdi. 1967'de ise "en gurur duyduğum filmim" dediği ve yine ırk sorununa eğilen "mesajlı" filmi Guess Who's Coming to Dinner (Beklenmeyen Misafir) geldi. Sidney Poitier, Katharine Hepburn ve Spencer Tracy'nin oynadıkları bu romantik komedi ırklar arası evliliğin ABD'deki sorunlarına eğiliyordu. Bazı tabuları yıkan film Hepburn'a Oscar getirdi, Kramer'in dostu Tracy'nin son filmi oldu, çekimlerden hemen sonra Spencer Tracy öldü. 1960'ları, başta Anthony Quinn olmak üzere geniş bir oyuncu kadrosunun rol aldığı ve İtalya'da çekilen savaş komedisi The Secret of Santa Vittoria (Kasabanın Sırrı) (1969) ile tamamladı.

1970'li yıllar

1970'lere Amerikan üniversite kampüslerindeki politik çekişmeleri işlediği R.P.M. (1970) ile başladı. Sonra Bless the Beasts and Children (1971), Oklahoma Crude (Kara Altın) (1973),The Domino Principle (1977) ve The Runner Stumbles (1979) gibi ilginç ama para kazandırmayan filmlere imza attı.

Ölümü

Stanley Kramer 19 Şubat 2001'de Los Angeles, Kaliforniya'da zatürre nedeniyle öldü. 87 yaşındaydı. Üç kez evlenmiş ve iki kez boşanmıştır. Üçüncü eşi Karen'den dört çocuk; bir önceki evliliğinden olan iki çocuğu olmuştur.

  1. The Defiant Ones
    Tüm Bilgiler
    The Defiant Ones Dram, Suç 
    Türkçe Altyazı
    Birbirlerine zincirle bağlı biri zenci diğeri beyaz iki mahkum güneydeki bir hapishaneden firar ederler. Peşlerinde polis olmasına rağmen yol boyunca birbirleriyle didişmekten geri kalmayan firariler, sığınabilecekleri bir yer ararlar. Amerika'nın güneyinde olmaları zenci mahkumun işini daha da güçleştirmektedir çünkü o dönemde güney insanlarının siyahlara bakışı pek iç açıcı değildir.
    • 1958
    • ABD
    • IMDb 7.6
    • 247
    • 0
    Judgment at Nuremberg
    Tüm Bilgiler
    Judgment at Nuremberg Dram, Savaş 
    Türkçe Altyazı
    2001 yılında hayatını kaybeden Amerikan yönetmen Stanley Kramer, tam 9 kez Oscar'a aday gösterildi. Başarılı yönetmenin 1961 yılında çektiği filmi "Judgment at Nuremberg" (Nüremberg Duruşması) 2 Oscar sahibi oldu ve 9 ayrı dala da aday gösterildi. 3 Milyon Dolar ile çekilen 3 saatlik filmde Amerikan aktör Spencer Tracy, Oscar Ödüllü aktör Burt Lancaster, Judy Garland, Richard Widmark, Marlene Dietrich, Maximilian Schell, Werner Klemperer, Montgomery Clift ve William Shatner rol alıyor. Nuremberg Mahkemeleri, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Nazilere açılan davaları kapsamaktadır. 'Dünya barışına karşı suç işledikleri' gerekçesiyle kimi mahkum edilen, kimiyse idam edilen 24 kişi, Dünya Tarihi'nde önemli bir yer edindi. Filmimiz, 1948'de; Nazilerin yargılanma sürecinde geçmektedir. Dan Haywood tarafından yönetilen mahkemede yargılanan dört Nazi, büyük bir insanlık suçunun seçilmiş günah keçileridir. IMDb Top 250: #148
    • 1961
    • ABD
    • IMDb 8.2
    • 512
    • 0
    Ship of Fools
    Tüm Bilgiler
    Ship of Fools Romantik, Savaş 
    Türkçe Altyazı
    Ship of Fools - Aptallar Gemisi, 1933’te Meksika’dan Almanya’ya giden bir şilepteki yolcuları ve onların arasında gelişen olayları anlatıyor. Bu şilep, yükün yanı sıra az sayıda yolcu da almıştır. Günler geçtikçe yolcular arasında ilişkiler kurulur, bir aşk öyküsü devreye girer ve olaylar hızla gelişmeye başlar.Stanley Kramer'in yönettiği Ship of Fools - Aptallar Gemisi, sonradan ün yapacak George Segal’in ilk, Vivien Leigh’in ise son filmi olma özelliğini taşıyor.
    • 1965
    • ABD
    • IMDb 6.6
    • 216
    • 0
    It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World
    Tüm Bilgiler
    It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World Aksiyon, Komedi 
    Türkçe Altyazı
    Birbirinden değerli sanatçıların rol aldığı filmde,virajlı bir yolda çok süratli giden bir araba uçuruma yuvarlanır..Kazayı gören araçların sürücüleri,ağır yaralanan kazazedeye yardım için yanına gittiklerinde ölmek üzere olan adam onlara W'nun altındaki hazineden söz eder ve ölür.Hepsi birbirinden uyanık olan kazanın tanıkları,birden her şeyi unutup hazinenin peşine düşerler..Aralarında zamana karşı müthiş bir yarış başlamıştır..W'nun ne olduğunu bulan,paraya da konacaktır..Komedi Filmlerinin önde gelenlerinden biri..
    • 1963
    • ABD
    • IMDb 7.5
    • 470
    • 0
    On the Beach
    Tüm Bilgiler
    On the Beach Bilim-Kurgu, Dram 
    Türkçe Dublaj
    1964 yılında çıkan nükleer savaş kuzey yarımkürenin tamamından yaşamı silmiştir. Füzeler düştüğünde görevde olan bir Amerikan denizaltısı Avustralya’da demir atar. Burası henüz felaketin ulaşmadığı bir yerdir ama radyoaktif bulutların gelip hayatı yok etmesi için sadece kısa bir süreleri vardır.Avustralyalılar yaklaşan ölüme değişik tepkiler verirler. Kimileri isyan eder kimileri hükümetin dağıttığı haplarla intiharı seçer. Yağmurların kuzey yarımküredeki radyasyon bulutlarını etkisiz hale getirdiği umudu ortaya çıktığında denizaltıdaki Amerikalılar kendilerine ulaşan zayıf radyo sinyallerinin izinden giderek San Diego’ya doğru yola çıkarlar.Nevil Shute’nin romanından, Stanley Kramer’ın çektiği 1959 yapımı Sahilde, soğuk savaş dönemi popüler olan bilim kurgu felaket filmlerinin en güçlülerinden biri. Senaryo ve yönetimden çok gücünü uyarlandığı romandan ve dahası müthiş oyuncu kadrosundan alıyor. Yine de Kramer’in insanı buz gibi yapan korkutucu görüntülerinin hakkını yememeli. | Gönderen: Sinigami
    • 1959
    • ABD
    • IMDb 7.2
    • 434
    • 0
    The Secret of Santa Vittoria
    Tüm Bilgiler
    The Secret of Santa Vittoria Komedi, Savaş 
    Türkçe Altyazı
    II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru İtalya'da şaraplarıyla ünlü Santa Vittoria kasabasının ahalisinin, ürettikleri 1 milyon şişe kaliteli şarabı, geri çekilmekte olan Alman askerlerinden saklamalarının öyküsü...
    • 1969
    • ABD
    • IMDb 7.3
    • 472
    • 0
    Guess Who’s Coming to Dinner
    Tüm Bilgiler
    Guess Who’s Coming to Dinner Dram 
    Türkçe Altyazı
    Uzun zamandır görmedikleri kızlarının evleneceğini ve o akşam yemeğe nişanlısı ve onun ailesiyle geleceğini öğrenen anne baba Drayton'lar hemen hazırlıklara başlar ama kızları, damadın siyah olduğu gerçeğini söylemeyi atlamıştı. Amerikan toplumunun gedikli konusu ırkçılığa, muhafazakarlık ile hümanitenin müsabakası üzerinden yaklaşan 'Guess Who's Coming to Dinner', güçlü oyuncu kadrosu ve nefis senaryosuyla eşsiz bir klasik.
    • 1967
    • ABD
    • IMDb 7.8
    • 500
    • 0
    Inherit the Wind
    Tüm Bilgiler
    Inherit the Wind Dram, Tarih 
    Türkçe Altyazı
    Bir biyoloji öğretmeninin, dersinde Darwinin evrim teorisini anlattığı için tutuklanmasını anlatan film Stanley Kramera ait. Evrim teorisi üzerine çekilen filmin hikayesinin bir mahkeme salonunda bıçak altına yatırılması da kuşkusuz son derece yerinde bir tercih. Sabit fikirlilik üzerine son derece zeki söz dalaşlarıyla felsefi/düşünsel yönü ağır basan bir film.
    • 1960
    • ABD
    • IMDb 7.8
    • 319
    • 0