Filmleri sayısız ödül aldı. Yabancı Dilde En İyi Film Oscar’ına 8 kere aday oldu ve 4 kez ödüle uzandı. Ödülleri Oscar’la sınırlı değildi. Farklı festivallerden sayısız ödül kazandı. İngilizce konuşmayan ve bu kadar çok Oscar alan bir başka yönetmen var mı? Muhtemelen sinema tutkunlarının bildiği ancak detaylıca araştırılması gereken bir konu. Sinemanın kalıplara sığmayan yönetmeni.
Federico Fellini Kimdir?
Bugün Federico Fellini’nin doğum günü. 101 yıl önce bugün; 20 Ocak 1920 yılında İtalya’nın Adriyatik kıyısındaki Rimini'de doğdu. İlkokulu Rimini’de okudu. 10 yaşındayken evden kaçtı. Gittiği yer bir sirkti ve orada çalışmaya başladı. 1938 yılında üniversiteye başladı, daha doğru ifadeyle kaydını yaptırdı ancak derslere devam etmedi. Mizah dergisinde çalışmaya başladı.
Roma’ya gittiğinde yıl 1939’du. Yine mizahtan kopamadı ve karikatürist olarak çalıştı. Radyo oyunlarının yanı sıra filmlere esprili replikler yazdı. 1943 yılında oyuncu Giulietta Masina ile hayatını birleştirdi. Pek çok filmde de eşiyle birlikte çalıştı. Roberto Rossellini ile tanışmasıyla sinemaya başlamış oldu. Fellini ve Rossellini 1944 yılında Roma Açık Şehir (Roma, Città Apperta) filminde birlikte çalıştı. 1946-1952 yılları arasında senaryo yazdı ve yönetmen yardımcılığı yaptı. Rosselini, Alberto Lattuada ve Pietro Germi çalıştığı isimlerdi. İlk filmini (Variety Lights) Alberto Lattuada ile çektiğinde yıl 1950 idi.
Anavatanını terk etmek istemedi ve film çekmek için yurt dışında hiç çalışmadı. Rimini’den sonra Roma Fellini’nin ikinci evi oldu. Hem Roma’da hem İtalya’nın kırsal kasabalarında kendi film dünyasını yarattı. Karakterlerini de ülkesinden çıkarmadı. İtalyan filmleriyle dünya çapında üne kavuştu.
40 yılı aşan yönetmenlik hayatı boyunca 4 kez En iyi Yabancı Film Oscar'ını aldı. 1993 yılında özel Oscar ile ödüllendirildi, onurlandırıldı. 31 Ekim 1993'te 73 yaşında Roma’da hayata gözlerini yumdu.
Federico Fellini Sineması
Beyaz Şeyh (1952) tek başına yönettiği ilk filmdi. Sinema tarihinin başyapıtları olacak filmler birbiri ardına geldi. İlk filmleri siyah beyazdı, gerçekçiydi. Toplumdan hatta toplumdan uzak kalan bireylerin hayatına odaklandı. İtalyan Yeni Gerçekçilik akımının yönetmenlerinden değildi. Bir akıma dahil değildi. O Federico Fellini’ydi.
Filmlerine, şiirsel, eğlenceli öğeler ekledi. Sonsuz Sokaklar (La Strada) filmiyle şiiri günlük hayata taşıdı. Dünya çapında ilk başarısını da bu filmle kazandı. Sirk, ozanlar, sihir ve büyü: Panayır ortamı onun alametifarikalarından biriydi.
Eleştirmenlere göre; Fellini filmlerinde nostaljiyi ve çocukluğun zevklerine duyulan özlemi işledi. Filmlerinde aylaklar, başıboşlar ve küçük suçlular yer aldı. Hayattan daha büyük kadınlar veya hayatın anlamını arayan erkekler: Fellini’nin filmlerinde ön plana çıkardığı kahramanlarıydı.
1963’te çektiği Sekiz Buçuk (8½) filmi sinema hayatında yeni bir sanatsal aşamayı başlattı. Sekiz Buçuk’tan sonra filmleri daha parçalı ve daha eğlenceli; daha zengin hale geldi. Zengin kamera açıları, sofistike ve bir o kadar eğlenceli filmleri orijinal sinemaydı. Görsel zenginlik kaynağı bir Fellini filmi ilk bakışta tanınabilirdi.
İtalya’dan Vazgeçmedi
Hollywood, Fellini’yi film çekimi için Amerika’ya davet etti. Bu davet bir kere değil birkaç kere yapıldı. Adeta kırmızı halı sererek Fellini’yi bekledi. Ancak bu teklifleri her zaman reddetti. Ülkesi, kasabası Rimini ve Roma onun için yeterliydi. İyi film çekmek için Hollywood’a ihtiyacı yoktu. Roma'daki Cinecittà Stüdyolarında en iyi çalışma ortamıydı.
Federico Fellini’nin İlham Veren 5 Filmi
Federico Fellini; sık sık aynı kişilerle çalıştı. Karısı Giulietta Masina için roller yazdı. Seçtiği kameramanlara hep güvendi. Bestecisi Nino Rota onunla çalışarak dünya yıldızı oldu. Aslında çalışma arkadaşları Fellini ailesiydi. İtalya'da kök salmışlardı ve tüm dünyayı büyüleyen hikayeler anlatıyorlardı. Fellini imzalı ilham veren ve izlenmesi gereken 5 filme şöyle bir göz atalım.
Sonsuz Sokaklar
Sonsuz Sokaklar (La Strada) 1954 yılında çektiği 5’inci filmiydi. Dünya ülkelerinde The Road adıyla gösterime girdi. Bazı eleştirmenler bu filmi İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nin son filmi kabul eder. Filmin senaryosunda da Fellini imzası vardı. Fellini’nin Yabancı Dilde En İyi Film Oscar’ını kazanan ilk filmi oldu. Venedik Film Festivali'nde Gümüş Aslan ödülünü kazandı.
Cabiria'nın Geceleri
Cabiria'nın Geceleri (Le Notti di Cabiria) filmini 1957 yılında çekti. Bu film bir roman uyarlamasıydı. Senaryosu Maria Molinari'nin romanından uyarlanarak yazıldı. Filmde eşi Giulietta Masina oynadı. Filmin müziklerini Nino Rota yaptı. Film Yabancı Dilde En İyi Film Oscar’ını 1958 yılında kazandı. Giulietta Masina filmdeki rolüyle “En İyi Kadın Oyuncu” ödüllerini kazandı. İlk ödülü Cannes Film Festivali'nde aldı; ikinci ödülü ise San Sebastian Film Festivali'nde.
Sekiz Buçuk 8½
Sekiz Buçuk 8½ sinema tarihinin en iyi 50 filminden biri kabul ediliyor. Fellini’nin başyapıtlarından olan film Wood Allen’in da en iyi 10 filmi arasında. Filmin konusu bir yönetmen ve Fellini’nin hayatından otobiyografik ögeler de taşıyor. En İyi Yabancı Film Oscar’ının yanı sıra En İyi Kostüm Tasarımı Oscar’ına da uzandı. Pek çok dalda da Oscar adayıydı. Konusu, psikolojik derinliği ve büyüleyici atmosferiyle kült filmler arasında.
Amarcord
Amarcord; Federico Fellini’yi doğduğu topraklara Rimini’ye döndüren film. 1973 yılında çekti. Yabancı Dilde En İyi Film Oscar’ının yanı sıra farklı festivallerde 13 ödül kazandı. Genç delikanlılar, zarif bir kasaba güzelliği Amarcord'un karakterinden bazılarıydı. Filmin müzikleri yine Nino Rota imzalıydı.
Kadınlar Kenti
Kadınlar Kenti (La Citta Delle Donne) filmini 1980 yılında çekti. Filmdeki karakterin neredeyse tamamı kadın. Kadınların, gerçeküstü ve tuhaf yolculuğunu anlatıyor.