Juraj Jakubisko’nun yönettiği, Slovak ve Çek eleştirmenlerin en iyi Slovak filmleri arasında saydığı Vtáckovia, Siroty a Blázni (Birds, Orphans and Fools), uzun süre bastırılmış bir aşk, ölüm ve delilik hikayesini anlatıyor. Konu savaşın yerle bir ettiği, bombalanmış kiliseler ve yıkılmış evlerden oluşan bir coğrafyada ilerleyen iki adam ve yetim bir Yahudi kızın alışılmadık ilişkisine odaklanıyor.1968’deki Sovyet işgali ardından çekilen, Slovakya’nın tarihi olaylarına göndermeler yapan film, Jakubisko’nun yer yer oyunbaz ve gerçeküstü yaklaşımını yansıtır. Giderek kabusa dönüşen bu hikaye, zamanında yetkililer tarafından “yoz ve zararlı sanat” olarak nitelendirildi ve Komünist rejimin 1989’daki son günlerine dek yasaklı kaldı. Siyasal ve biçimsel olarak hala Çek Yeni Dalga’sının en radikal filmlerinden biri olarak kabul edilir.

Küçük bir kasabadaki bira fabrikasının müdürü olan Francin'in, kasabanın süsü olan bol sarı bukleleri olan büyüleyici bir karısı vardır. Maryska ruhani görünüyor ama et ve birayı seviyor, Francin ise münzevi. Bira fabrikası yönetim kurulunun katı üyeleri hesapları denetlemek için gelirler, ancak bir domuz öldürme ziyafeti düzenleyen ve kasaplara ustaca yardım eden Maryska, Francin'in ayrıntılı raporlarına odaklanmaktan saparlar. Tahtadaki yaşlı huysuzları taze domuz etinin tadını çıkarmaya davet ettiğinde, onlar da bunu kabul etmekten çok mutlu oluyorlar. Francin kalıcı bir sözleşme yapıp yapmayacağını bilmiyor. İşleri daha da kötüleştirmek için eksantrik, gürültücü ve geveze kardeşi Pepin'in belirsiz bir ziyarete gelmesi işleri iyice karıştırıyor.

1942'nin sonlarına doğru genç bir mahkum olan Maruska, hapishanesindeki hücresinde idamını beklemektedir. Ölüm cezasından sonra, Naziler tarafından mahkumlara verilen ve mahkumların işe alındığı bir süre olan 99 günlük bir yaşam hakkı vardır. Maruska bu süre içerisinde alçı teneke askerlerin gözlerini ince bir fırçayla boyar ve böylece hatıralarının, düşüncelerinin ve beklentilerinin parçalarını gizlice bastırma fırsatını yakalar. Bu "hurdaları", kendisini ziyarete gelen yakın arkadaşları ve ailesi aracılığıyla kaçırma imkanı bulacağını ummaktadır...

Frantisek Vlâcil’in, 18. yüzyıl Bohemya ormanlarında geçen, iddialı ve çok katmanlı ortaçağ epiğinin teması, paganizmden Hıristiyanlığa geçiştir. Filmde, masum, manastıra bağlı klan liderinin önder kızının (Magda Vâsâryovâ), vahşi pagan savaşçısı Mikolos Kozlik’e (Frantisek Veleck) esir düşüşü ve cinsel sömürüye maruz kalışı anlatılır.Tamamlanması altı yıl süren, sembollere ve metaforlara vurgu yapan, hemen hemen üç saatlik eksiltili bir anlatıdır Marketa Lazarov. Vizyona girdiği ilk günden itibaren birçok dergi tarafından "afallatıcı bir iş, sıradan ticari sinemaya benzemeyen bir film" olarak tanıtılarak hak ettiği değeri de gördü. Savaş öncesi avangard romana dayanan ve Carl Theodor Dreyer, Akira Kurosawa ve Ingmar Bergman görselini anımsatan bu siyah-beyaz Gotik başyapıt, 1988 yılında, ülkedeki eleştirmenler ve sanayi önderlerinin bir araya geldiği bir panelde tüm zamanların en iyi Çek filmi seçilmişti. Şiirsel lirizmi ve tarihi filmleriyle tanınan Vlacil (1961’de çektiği The Devil’s Trap, karşı-Reform sürecini anlatırken, 1967 yapımı Vallery of the Bees’deki Çek kahramansa Tötonik bir şövalyedir), bu filmde aksiyon yüklü yüzeysel bir macera anlatımı yerine, sinematografisinden ve hikâyenin geçtiği dönemin tarihsel gerçekliklerinden hiç sapmadan, atalarının psikolojik ve tinsel dünyalarını derinlemesine çözümler. Bu yüzden Marketa Lazarov bir ahir zaman kâbusu gibidir: türünü ya da korku uyandırma sebebini sınıflandırmayacağımız bir sinematik şiirdir.